Co-schap Roemenië 2008

Inleiding
Bas & Gert-Jan (klik voor vergroting)Na een aantal langdurige en soms zware co-schappen in het Rijk van Nijmegen was dan eindelijk de welverdiende maand vakantie daar. Omdat zowel 1 maandje buitenland als extra ervaring opdoen in Chirurgie (in brede zin het vakgebied wat ons beiden erg aantrekt) ons erg aansprak, zijn we op zoek gegaan naar mogelijkheden om dit te combineren. Na een stukje research werd al snel, dankzij de inspanningen van de Stichting Werkgroep Urgenta (SWU), duidelijk dat er voor ons een
mogelijkheid was om een co-schap Chirurgie in de maand november te lopen in het Spitalul Judetean in de stad Sibiu in Roemenië. Dit sprak ons erg aan mede doordat duidelijk werd dat de gezondheidszorg daar zeer verschillend was vergeleken met de gezondheidszorg in Nederland. Na een lange reis met auto, vliegtuig en trein kwamen we 1 dag voor de start van ons co-schap aan in Sibiu, welke tevens bekend staat als Hermannstadt en in 2007 samen met Luxemburg de Europese hoofdstad van cultuur is. Via de SWU is onze accomodatie geregeld in een kleine maar verzorgde kamer in een studentenflat met een eigen (kleine) badkamer.

De eerste dag
Maandagochtend werden we om 8:00 ontvangen in het ziekenhuis door Alexandra Bogai, de secretaresse van de ziekenhuismanager dr. Minerva Boitan welke ons verzoek voor het lopen van dit co-schap had gehonoreerd. Meteen werden we geïntroduceerd bij de ochtendoverdracht van Chirurgie I waar al gelijk duidelijk werd hoe weinig Roemeens leek op talen die wij wel spraken. Na hierna kennis gemaakt te hebben met dr. Ovidiu Bardac, onze supervisor, en het hoofd van de afdeling Prof.dr. Lorant Kiss, werd ons duidelijk dat veel patiëntencontact zeer moeilijk zou worden vanwege de taalbarrière. Het plan van de eerste 2 weken was dan ook om met name veel operaties te zien en eventueel mee te gaan bij de consulten die de chirurgen elders in het ziekenhuis deden. Na al verbaasd te zijn van de barre omstandigheden in het OK-complex die morgen, was het ook ’s middags meteen raak, toen we met onze gebreide mondkapjes ons eerste open TBC-contact hadden. Dit bleek overigens hier vrij normaal te zijn. Hoewel we hier toch wel erg van geschrokken waren, waren deze omstandigheden toch ook wel de reden waarom we hier naartoe waren gekomen. Het gaat er hier klaarblijkelijk een stuk anders aan toe dan in Nederland.

Bijdrage
Dr. Bardac en meegebracht instrumentarium (klik voor vergroting)Na gehoord te hebben dat er aan zowel chirurgisch instrumentarium als basale materialen als verband, drains en handschoenen een tekort was, hebben we via verschillende contacten geprobeerd hierin een bijdrage te leveren. Al met al hebben we flink wat materialen dankzij steun van het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, GGZ Nijmegen en Meekers Medical B.V. Utrecht (reparateur en leverancier van divers chirurgisch instrumentarium). Dit alles hebben we overhandigd aan onze supervisor dr. Bardac, die op zijn eigen persoonlijke wijze kenbaar maakte het een zeer mooi initiatief te vinden en erg blij te zijn met de geleverde spullen. Dit bleek maar weer eens toen ook de hoofdverpleegkundige en later ook de professor in chirurgie ons erg bedankten voor de bijdrage. Elke instrumentele steun was bruikbaar gezien het vele hergebruik van chirurgische instrumenten men het overgrote deel van de wonden hecht met een soort van katoendraad, gebreide mondkapjes draagt en een hoop groene ‘steriele’ vodden worden vernaaid tot OK-pakken. Rectal/Stomach tubes worden verknipt en gebruikt als wonddrains. Kortom is men in Roemenie erg creatief met de materialen welke ze wel hebben, hetgeen erg interessant was om te zien. Onze verzamelde spulletjes werden dan ook met glunderogen bekeken.

Onze werkzaamheden
De eerste 2 weken waren zoals eerder gezegd met name bedoeld om veel te observeren. Zowel veel medisch inhoudelijk in de vorm van operaties, als het ervaren van de hele structuur en werkwijze van de afdeling en gezondheidszorg in een voor ons onbekend land.

Een willekeurige dag begint bijvoorbeeld hier om 8:00 met de ochtendoverdracht waarbij de professor een monoloog houdt over de verschillende operaties die die dag plaatsvinden. Daarnaast wordt de huidige assistent (AGIO Heelkunde) goed aan de tand gevoeld over deze operaties. Voor de rest blijven alle chirurgen inclusief de assistent-professor erg op de achtergrond en maken onderling wat grappen.Lange stoet tijdens ochtendvisite (klik voor vergroting)
Na circa 45 minuten wordt er visite gelopen waarbij er een mannetje of 20-30 personen bestaande uit chirurgen, assistenten, studenten en verpleegkundige, zonder enig gevoel voor privacy of autonomie voor de patiënt alle bedden in sneltreinvaart bezoeken. Alleen de professor voert het woord en in 90% van de gevallen niet eens tegen de patiënt, die dikwijls pas na het einde van zijn monoloog begroet wordt. Veel patiënten weten echter niet beter, waardoor dit ritueel als normaal wordt beschouwd. Na de visite gaat iedereen zijn eigen weg, de ene chirurg gaat consulten lopen of een OK voorbereiden, de ander neemt plaats achter de computer voor een uurtje JewelQuest te spelen. Voor ons was dit het moment om de OK binnen te lopen en te kijken welke operaties er nou die morgen besproken waren. Gemiddeld zijn er op een dag echter maar 4 operaties, waarvan een groot deel door de professor zelf wordt uitgevoerd, inclusief appendectomieen of hernia inguinalis OK’s.

Bas assisteert vaatchirurg dr. Helgiu (klik voor vergroting)Dit is voornamelijk doordat er geen wachtlijsten zijn en elke chirurg zijn eigen klanten moet binnenhalen. De enige voorwaarde is natuurlijk wel dat de chirurg zijn vak moet kennen en de binnengehaalde problemen moet kunnen behandelen. Doordat er een erg beperkte ziektekostenverzekering is, is de financiële kant van de zorg ook vrij merkwaardig geregeld. Zo krijgen de chirurgen van ziekenhuis en universiteit (waar ze allen docent zijn in een willekeurige vakgebied als celfysiologie) ongeveer € 500,- per maand als salaris, waarbij er een ongeschreven regel geldt dat de patiënt of familie nog extra geld of een materiele bijdrage geeft voor zijn diensten. Het is dan ook bijzonder om te zien hoe familie van patiënten een hele morgen staan te wachten voor de kamer van de chirurg om ergens die dag hem te kunnen bedanken en betalen. Hoewel de chirurgen het ontkennen lijkt er tevens een verschil te zijn in de geleverde kwaliteit van zorg. Dit is te merken aan de duur van de operatie voor dezelfde ingreep, waarbij er andere hechtmaterialen en duurdere instrumenten, welke ook op de foto worden gezet, gebruikt worden. Veel chirurgen zijn eigenlijk niet trots op dit systeem maar kunnen dit eigenlijk ook niet veranderen.

Gert-Jan in actie (klik voor vergroting)Toch moet wel gezegd worden dat de kwaliteit van de geleverde zorg gezien de slechte omstandigheden erg hoog is. Dankzij veel improvisatietalent en goede kennis van de anatomie worden regelmatig toch vele technische hoogstandjes uitgevoerd. Als we de operatietechnieken dan ook achteraf opzochten, hadden de chirurgen alles precies volgens het boekje (Sabiston, Textbook of Surgery) uitgevoerd, hetgeen wij niet verwacht hadden.
Ook was erg opvallen dat gezien de geringe hygiëne, zoals operatiekamers waarin de ramen geregeld openstaan, OK’s waarin iedereen gewoon in en uit loopt zonder mondkapje of haarnetje en OK-assistenten die boven een steriel veld hun mondkapje ook echt alleen als ‘mond’kapje gebruikten, het aantal complicaties en dan m.n. infecties erg meevielen.
Knopen (klik voor vergroting)Na 2 weken kijken was het voor ons eindelijk tijd om wat te doen, we mochten assisteren! Hoewel we beiden de eerste keer toch wel last van een lichte tremor nervositas, zagen onze eerste ‘Donati’s’ en knoopjes er zeer professioneel uit. Vaatchirurg dr. Helgiu vond het erg belangrijk om dit te vieren middels een lekker biertje. Dus toen die werkdag erop zat (13:00) zijn we met zn drieen de kroeg ingedoken en hebben we 4 heerlijke halve liters speciaalbier een een portie ‘Mici’ (roemeense bierworsten) naar binnen gewerkt. De eerste hechtingen vergeten we zeker niet meer!

Tot slot
Ook buiten het ziekenhuis hebben we het erg naar ons zin gehad in Sibiu. Al snel hebben we een aantal roemeense studenten leren kennen, die ons onder andere het nachtleven van Sibiu hebben laten zien. We hebben een super leuke tijd gehad in Sibiu, waarin we ook veel hebben gezien en geleerd. Het was dan ook erg leuk om te horen dat de chirurgen erg enthousiast over ons waren en ons hebben uitgenodigd om in de zomer terug te komen. Of dit te combineren valt met het schema van de immer durende co-schappen in Nederland valt echter nog te bezien…

Bas Staffhorst
Gert-Jan Lauret
Co-assistenten UMC St. Radboud / Radboud Universiteit Nijmegen